Rehabilitacja nadgarstka po złamaniu kości promieniowej: jak odzyskać pełną sprawność

Złamanie kości promieniowej w okolicy nadgarstka to jeden z najczęstszych urazów ortopedycznych. Zazwyczaj jest skutkiem upadku na wyprostowaną rękę. Moment zdjęcia gipsu lub ortezy to dla wielu pacjentów chwila ulgi, ale też początek prawdziwej pracy. Ręka, która przez kilka tygodni była unieruchomiona, jest słaba, sztywna i daleka od pełnej sprawności. To właśnie wtedy kluczową rolę zaczyna odgrywać rehabilitacja nadgarstka po złamaniu kości promieniowej. W tym artykule wyjaśnimy, jak przebiega ten proces, jakie są jego kluczowe etapy i dlaczego zaangażowanie pacjenta jest tak ważne dla końcowego sukcesu.

Złamanie kości promieniowej w nadgarstku – co musisz wiedzieć?

Aby zrozumieć proces leczenia, warto wiedzieć, z jakim urazem mamy do czynienia.

Czym jest złamanie kości promieniowej i dlaczego jest tak częste?

Kość promieniowa to jedna z dwóch kości przedramienia. Do jej złamania dochodzi najczęściej w tzw. miejscu typowym, czyli tuż przy samym nadgarstku. Klasycznym przykładem jest złamanie Collesa, gdzie dalszy odłam kości przemieszcza się grzbietowo. Jest to uraz typowy dla osób w każdym wieku – u młodych w wyniku aktywności sportowej, u starszych, często z osteoporozą, nawet po błahym upadku.

Czego spodziewać się tuż po zdjęciu gipsu? – sztywność, osłabienie i obrzęk

Widok ręki po unieruchomieniu może być niepokojący. Skóra jest często wysuszona, mięśnie wyraźnie osłabione, a w okolicy nadgarstka może utrzymywać się obrzęk. To, co jednak najbardziej utrudnia funkcjonowanie, to sztywność. Wykonanie prostych ruchów, jak zgięcie czy wyprostowanie nadgarstka, jest bolesne i mocno ograniczone. To normalny stan, który jest punktem wyjścia do rehabilitacji.

Rola zespolenia operacyjnego a proces rehabilitacji

W przypadku złamań skomplikowanych lub z dużym przemieszczeniem, lekarz może zdecydować o leczeniu operacyjnym, czyli zespoleniu odłamów za pomocą płytek i śrub. Paradoksalnie, choć jest to bardziej inwazyjna metoda, często pozwala na szybsze rozpoczęcie rehabilitacji. Pacjent nie musi czekać na pełny zrost kostny w gipsie i może rozpocząć kontrolowany ruch znacznie wcześniej, co minimalizuje ryzyko głębokiej sztywności.

Jak przebiega rehabilitacja nadgarstka po złamaniu kości promieniowej? Etapy terapii

Proces usprawniania jest logicznie podzielony na fazy. Przejście do kolejnego etapu jest możliwe dopiero po osiągnięciu celów z etapu poprzedniego.

Etap I: Wczesna interwencja (często jeszcze w unieruchomieniu)

Rehabilitacja nie zaczyna się dopiero po zdjęciu gipsu. Już w trakcie noszenia unieruchomienia kluczowe jest zapobieganie powikłaniom. Oznacza to:

• Aktywne ćwiczenia palców – zginanie i prostowanie, aby zapobiec ich sztywności.
• Utrzymanie pełnego zakresu ruchu w stawie łokciowym i ramiennym.
• Unoszenie ręki w celu redukcji obrzęku.

Etap II: Faza odzyskiwania zakresu ruchu (bezpośrednio po zdjęciu gipsu)

To najważniejszy i najbardziej intensywny okres. Celem jest walka ze sztywnością i przywrócenie ruchomości.

• Kluczowe ruchy: praca skupia się na odzyskaniu zgięcia i wyprostu w nadgarstku oraz odchylenia łokciowego i promieniowego.
• Rotacja przedramienia: absolutnie kluczowym ruchem jest rotacja, czyli nawracanie (pronacja – np. obrócenie dłoni do pisania) i odwracanie (supinacja – np. obrócenie dłoni do „nabierania wody”). Bez tych ruchów codzienne czynności, jak odkręcanie słoika czy używanie kluczy, są niemożliwe.

Etap III: Faza odbudowy siły i funkcji

Gdy zakres ruchu jest już zadowalający, rozpoczyna się praca nad siłą.

• Kiedy zacząć? Ćwiczenia wzmacniające wprowadza się stopniowo, gdy lekarz potwierdzi pełny zrost kostny, a ruch nie prowokuje bólu.
• Ćwiczenia siły chwytu: wykorzystuje się miękkie piłeczki, masy plastyczne czy specjalne ściskacze.
• Trening precyzji: ćwiczenia manualne, jak zapinanie guzików, pisanie czy podnoszenie drobnych przedmiotów, przywracają dłoni jej precyzyjne funkcje.

Etap IV: Powrót do pełnej aktywności

To ostatni szlif, przygotowujący rękę do pełnych obciążeń.

• Ćwiczenia propriocepcji: czyli czucia głębokiego. To trening kontroli nadgarstka, często z wykorzystaniem niestabilnego podłoża, kluczowy dla sportowców.
• Przygotowanie do obciążeń: stopniowe wprowadzanie ćwiczeń oporowych, pompek na nadgarstkach czy innych aktywności specyficznych dla danej pracy lub sportu.

Kluczowe metody pracy fizjoterapeutycznej

Fizjoterapeuta dysponuje szeregiem narzędzi, aby rehabilitacja nadgarstka po złamaniu kości promieniowej była skuteczna.

Terapia manualna – niezastąpiona w walce ze sztywnością

To podstawa w fazie II. Terapeuta za pomocą specjalistycznych technik ręcznych mobilizuje staw promieniowo-nadgarstkowy oraz drobne stawy śródręcza. Pozwala to „rozruszać” struktury, które zrosły się po unieruchomieniu, i jest znacznie skuteczniejsze niż samodzielne ćwiczenia.

Mobilizacja blizny (w przypadku leczenia operacyjnego)

Jeśli pacjent był operowany, praca z blizną jest absolutnie kluczowa. Twarda, nieelastyczna blizna może sklejać się ze ścięgnami i powięzią, mechanicznie blokując ruch. Delikatna mobilizacja blizny zapobiega zrostom i przywraca tkankom elastyczność.

Kinezyterapia, czyli ćwiczenia lecznicze

To cały program ćwiczeń czynnych, czynno-biernych i z oporem, które pacjent wykonuje pod okiem terapeuty, a następnie kontynuuje samodzielnie w domu.

Zabiegi fizykoterapeutyczne jako wsparcie gojenia

Zabiegi takie jak laseroterapia, pole magnetyczne czy krioterapia (leczenie zimnem) są cennym uzupełnieniem. Działają przeciwbólowo, przeciwzapalnie i przyspieszają regenerację tkanek.

Ile trwa rehabilitacja po złamaniu kości promieniowej?

To pytanie zadaje każdy pacjent, jednak czas powrotu do zdrowia jest bardzo indywidualny.

Czynniki wpływające na czas powrotu do zdrowia

• Rodzaj złamania: złamanie bez przemieszczenia, leczone w gipsie, będzie rehabilitowane inaczej niż skomplikowane złamanie wieloodłamowe po operacji.
• Wiek pacjenta: u osób starszych procesy gojenia i odzyskiwania zakresu ruchu trwają zazwyczaj dłużej.
• Jakość zrostu kostnego: wszelkie komplikacje ze zrostem wydłużają leczenie.
• Systematyczność: kluczowy czynnik. Pacjent, który sumiennie ćwiczy w domu, osiągnie efekty znacznie szybciej.

Orientacyjne ramy czasowe – od zdjęcia gipsu do odzyskania sprawności

• Odzyskanie podstawowego zakresu ruchu: zazwyczaj zajmuje to od 4 do 8 tygodni intensywnej rehabilitacji po zdjęciu gipsu.
• Powrót do pełnej siły i sprawności: powrót do lekkich czynności następuje stopniowo. Odzyskanie pełnej siły, pozwalającej na uprawianie sportu czy ciężką pracę fizyczną, może zająć od 3 do 6 miesięcy, a czasem nawet dłużej.

Podsumowanie – rola pacjenta w procesie leczenia

Skuteczna rehabilitacja nadgarstka po złamaniu kości promieniowej to praca zespołowa. Fizjoterapeuta jest przewodnikiem – wskazuje drogę, stosuje terapię manualną i koryguje błędy. Jednak to od codziennej, systematycznej pracy pacjenta w domu zależy ostateczny sukces. Cierpliwość i regularne wykonywanie zaleconych ćwiczeń to gwarancja odzyskania pełnej sprawności ręki i powrotu do życia bez ograniczeń.

Bibliografia

1. Brukner, P., & Khan, K. (2012). Clinical Sports Medicine. McGraw-Hill.
2. Dega, W., & Senger, A. (2008). Ortopedia i rehabilitacja. Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
3. Gaździk, T. (2008). Ortopedia i traumatologia. Podręcznik dla studentów medycyny. Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
4. Bochenek, A., & Reicher, M. (2019). Anatomia człowieka. Tom I: Anatomia ogólna, kości, stawy i więzadła, mięśnie. Wydawnictwo Lekarskie PZWL.

Niniejszy artykuł ma charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny. Nie może on zastąpić profesjonalnej porady medycznej, diagnozy ani leczenia. Proces rehabilitacji po złamaniu kości promieniowej musi być prowadzony i nadzorowany przez wykwalifikowanego lekarza ortopedę oraz fizjoterapeutę, który ustala indywidualny plan terapii.